Begin dit jaar kondigde deze website een breed onderzoek aan naar geluidsoverlast vanuit de vervuilende industriezone Grensland. Dank voor de vele nuttige reacties die we mochten ontvangen. Het is duidelijk dat het probleem zich verder uitstrekt dan enkel de Koekuit. Zoals u kunt lezen zijn we streng geweest bij de keuze van de getuigenissen.

Slapeloos Menen

Zeker voor de observaties bij nacht hebben we strikte regels gehanteerd. Allereerst is daar de vaststelling dat sommige (lees: veel) van onze respondenten slaap- of vergelijkbare medicatie nemen. Deze mensen kwamen niet in aanmerking voor het onderzoek, gezien hun waarnemingen door de geneesmiddelen wordt beïnvloed. Anderzijds hebben we ook mensen die lijden aan bepaalde aandoeningen uitgesloten. We noemen te hoge bloeddruk en tinnitus (overactieve hersencellen en zenuwcellen die voor het gehoor zorgen). We laten in het midden of de slaapstoornissen, spanning, hoge bloeddruk of gehoorstoornissen veroorzaakt wordt door de specifieke aard van het lawaai vanuit de vervuilende industriezone Grensland.

Verder hebben we kennis gemaakt met mensen die van slaapkamer veranderden, omwille van geluidsoverlast, hun huis (vaak vruchteloos) van betere geluidsisolatie hebben voorzien of aangeven dat ze met oordopjes slapen, of diep onder de dekens.

De algemene teneur bij onze selecte groep resterende observatoren was dat, ondanks de beloftes en de technische mogelijkheden, de toestand er met de jaren niet beter op wordt. En we kunnen nu al melden: u bent zeker niet alleen.

We mochten in ons onderzoek ook een aantal mensen ontmoeten die aangeven dat ze vroeger de schouders ophaalden voor de geluidsproblematiek. Zeker nu ze rond de coranatijd verplicht waren van hun huis een thuis te maken, zijn ze tot inzicht gekomen dat de kwaliteit van hun leven wordt aangetast.

De luisterpunten

Waar moet men luisteren om zich een goed beeld te vormen van de problemen? Niet in een omsloten achtertuintje. Dank zij uw inbreng konden we een aantal ‘zuivere luisterpunten’ aanduiden. Dat zijn plaatsen waar men op grondniveau, zonder al te grote weergalm, de geluidsoverlast kan observeren en lokaliseren. We noemen de bijzonderste:

• De gewezen Rito-site achter de muziekschool in Yvonne Serruystraat (!)
• Op de brug in de Westhoeklaan
• Op de hoek van de Arkebrugweg en het Jaagpad

De ‘onzuivere luisterpunten‘ zijn plaatsen waar ofwel het geluid weergalm zodat het moeilijk te situeren is, ofwel op grondniveau niet behoorlijk waarneembaar is, maar wel (bijvoorbeeld) op een eerste verdieping als storend wordt ervaren.

• Het einde van de Maststraat
• het einde van de uitsprong van de Lageweg (116-120)
• De voorste delen van Betlehem
• De delen van de Charles Cappellestraat gelegen nabij de Lageweg

Vaststellingen

Er wordt melding gemaakt van een aanhoudend gezoem, dit zowel overdag als bij nacht. Ook tijdens het weekeind. Dit zoemen verandert soms van luidheid. Aanvankelijk werd gemeld dat het om vier uur ‘s nachts harder werd. Op heden wordt deze regelmaat niet meer gehoord. Het is nog onbekend of windrichting, het functioneren van de windmolens of veranderende productieprocessen hier iets mee te maken hebben. Soms wordt het geluid meer storend genoemd bij in het putje nacht dan in de morgen. Iemand vraagt of sommige machinerie automatisch stiller wordt gezet wanneer de overlast te lang aanhoudt. De indruk die vroeger bestond, als zou de geluidsoverlast afnemen bij aankomst van de opgeroepen politie, kan hiermee iets te maken hebben. Heel soms is het zoemen er niet, maar ook daar is nog geen lijn in te krijgen.

Naast dat constant ‘basisgezoem’ doen zich overdag allerhande bijkomende aanhoudende geluiden voor. Soms fluittonen. Het betreft hier vermoedelijk motoren al of niet van ventilatoren. ‘s Winters leeft men meer binnen. Het geluid klinkt op sommige plaatsen tot binnen. Wie buitenkomt krijgt er zeker mee te maken. (Een geluidsdeskundige spreekt van een ‘lawaaierige buurt’.)

Tenslotte zijn daar de piekgeluiden. Ze worden beschreven als lawaai van vallende voorwerpen. Enige meldingen over deze piekgeluiden kwamen zelfs vanuit de kant Buurtweg op de wijk Ons Dorp.

Problematische aanpak

Hoe kon het allemaal zover komen? Allereerst moeten we de hand in eigen boezem steken. Menenaar zijn tientallen jaren slordig omgesprongen met hun omgeving. Klagers werden terechtgewezen. We hebben een soort reputatie opgebouwd, waarvan sommigen gretig gebruik hebben gemaakt. (En nog gebruikt van willen maken.)

Anderzijds is daar de wanordelijk aanpak van de overheid, waarbij ‘wie het minst zwaar weegt’ de meeste klappen krijgt.

• De vergunningen voor de vervuilende industriezone Grensland worden verleend door de provinciale deputatie, of in beroep door de bevoegde Vlaamse minister. Dit gebeurt op basis van informatie die het aanvragende bedrijf zelf aanbrengt. Na het verlenen van die vergunning is, zeker voor de provinciale deputatie, de kous af.
• Een effectief terreinbeheer of een behoorlijk reglement is onbestaand op de vervuilende industriezone Grensland. Een vereniging van bedrijfsleiders ‘Grensland Platform’ zorgt dat ze daar niet te veel in elkaars rapen zitten, maar zal zeker niet in het eigen vel snijden.
• De West-Vlaamse intercommunale verkoopt de grond. Ze doet dat als een kip zonder kop.
• Het naleveren van de voorwaarden en reglementering moeten gecontroleerd worden door afdeling handhaving van de Vlaamse overheid. Deze is onderbemand, ondergefinancierd en ‘onvoldoende goed’ georganiseerd.
• De stedelijke milieudienst verwijst naar de politie, is technisch niet onderlegd.
• De politie kan vaststellingen doen, maar niet naar de bedrijven stappen om orde op zaken te stellen. Ze is niet bevoegd voor een vervuilende bedrijvenzone type Grensland. De politie beschikt blijkbaar over twee opgeleide personeelsleden op een kader van 153 operationelen.
• Justitie is nationaal georganiseerd, de processen-verbaal worden opgesteld door de Vlaamse handhavingsdienst. (Slechts 15 procent van de inbreuken op de Vlaamse regelgeving wordt vervolgd -Bron: Het Nieuwsblad).
• De bedrijfsleiders weten dat ze ongeveer in de Far West opereren. Het spelletje van net op de grens te werken is algemeen bekend.

En nu?

In tegenstelling wat de Stedelijke milieudienst soms laat uitschijnen, betreft het hier 1) een werkelijk probleem 2)dat zich niet beperkt tot een aantal individuele gevallen. Ons onderzoek wijst voldoende uit dat het een probleem van de leefbaarheid van de stad is.

We dringen er bij de stedelijke milieudienst dan ook op aan initiatief te nemen om een zorgvuldig onderzoek naar de geluidsoverlast op te zetten. En dit niet voor één of enkele dagen, maar voor een langdurige periode. De politie zorgt voor de permanente camerabewaking op de industriezone, ze kan dan ook doen voor het geluid. Zo kan men zich een algemeen beeld vormen.

Het volstaat niet alleen de algemene richtwaarden geluid van het Vlarem in acht te nemen. Ook de bijkomende voorwaarden geluid voor nieuwe inrichtingen van klasse 1 en 2, en voor veranderingen van bestaande inrichtingen van klasse 1 en 2 zijn van tel. Hierbij moet de dienst handhaving van de Vlaamse overheid betrokken worden. Initiatief van de stedelijke milieudienst is ter zake wenselijk.

Dit onderzoek dient discreet te gebeuren, zonder de bedrijfsleiders op de vervuilende industriezone Grensland hiervan op voorhand op de hoogte zijn. Anders is het verloren geld. De resultaten moeten publiek bekend worden gemaakt. Indien overlast bewezen wordt, moet dit aanleiding geven tot maatregelen. Het opstellen van ‘strategische plannen’ en ‘het verzamelen van kerncijfers’ heeft zijn tijd gehad. Het geduld is al meer dan lang genoeg op de proef gesteld.

Indien dit alles niet gebeurt, moet fondsenwerving (crowdfunding) worden overwogen door de buurtbewoners, om een onafhankelijke instantie de metingen te laten doen. Indien nodig moet dan zelf klacht met burgerlijke partijstelling worden neergelegd.

Let wel: Vlarem reglementeert slechts een deel van het geluidsspectrum. Wat betreft de ondertonen en trillingen zijn we afhankelijk van het (ontbrekende) gezond verstand of de loterij van de burgerlijke rechtbank.

Uiteindelijk zou het verbod op nachtwerk al veel goed maken.

Indien alles geen oplossing biedt, dan is verhuizen de enige oplossing. Maar zoals in het lied wordt gezongen: ‘Vluchten kan niet meer’. Zeker niet naar de Bloemenwijk, waar mogelijk een kloon van de vervuilende industriezone Grensland wacht.

Alle verdere opmerkingen, bedenkingen en commentaren zijn welkom op Grenslandlawaai@telenet.be